Modraszek alkon składający jajo
Gąsienice niektórych motyli (na przykład modraszków z rodzaju Phengaris) potrzebują pomocy mrówek, aby przeżyć i rozwinąć się w dorosłe osobniki. Dużą część swojego rozwoju spędzają w mrowiskach i podstępem nakłaniają gospodarzy do dokarmiania ich. Oto ich historia.
Dzieciństwo w środowisku naturalnym
Gąsienica modraszka wykluwa się z jaja złożonego na kwiatach rośliny żywicielskiej i spędza pierwsze tygodnie życia żywiąc się jej kwiatami. W pewnym momencie, gdy ma dość tej diety, opuszcza kwiat i spuszcza się po nici na ziemię. Tam zaczyna wysyłać sygnały chemiczne (feromony), które przyciągają czerwone mrówki (z rodzaju Myrmica). Gąsienica nie zawsze czeka na nie biernie, może ich również aktywnie poszukiwać.
Kiedy mrówka znajdzie gąsienicę, głaszcze ją po całej powierzchni ciała swoimi czułkami. Z kolei gąsienica zaczyna produkować krople słodkiego płynu, które mrówki zjadają. Po pewnym czasie środkowa lub końcowa część ciała gąsienicy spłaszcza się, upodabniając ją do larwy mrówki. To sprawia, że mrówka podnosi ją żuwaczkami i zanosi do mrowiska.
Młodość pod opieką mrówek
W mrowisku gąsienica spędza czas wśród larw mrówek, pod opieką robotnic. Gąsienica pachnie jak inne larwy, więc jest karmiona, a nie atakowana. Czasami potrafi nawet wydawać specjalne dźwięki o niskiej częstotliwości, podobne do tych, które wydają królowe mrówek. W ten sposób gąsienica może zyskać więcej uwagi i pożywienia niż larwy mrówek*. A gdy gniazdo jest zagrożone, robotnice mrówek mogą rzucić się na ratunek gąsienicy zanim zajmą się swoimi młodszymi siostrami.
Dorosłość z trudnym startem
Po pewnym czasie gąsienica przepoczwarza się w mrowisku, by w końcu przeobrazić się w dorosłego motyla. Już nie pachnie i nie wygląda jak larwa mrówek, więc robotnice traktują ją jak intruza i zaczynają atakować. Jednak całe ciało motyla pokryte jest luźnymi łuskami i kiedy mrówki próbują go złapać, łuski odrywają się, a motyl kontynuuje swoją drogę ku wyjściu.
Gdy już znajdzie się nad ziemią, wspina się na roślinność i czeka, aż skrzydła rozprostują się i wyschną.
Nowe pokolenie z niewielką pomocą roślin
W końcu samica łączy się z samcem i jest gotowa do złożenia jaj. Wygląda na to, że przyciągają ją rośliny, które uwalniają specyficzne substancje chemiczne, gdy mrówki naruszają ich korzenie. W ten sposób motyl składa jaja na roślinach w pobliżu mrowiska i rozpoczyna się nowy cykl życiowy.
Także w Polsce można spotkać różne gatunki modraszków. W związku z tym latem warto jest zwracać uwagę na gniazda czerwonych mrówek. A nóż uda ci się zaobserwować motyla czmychającego z mrowiska.
* U niektórych gatunków (na przykład u modraszka arion – Phengaris arion) gąsienica posuwa się nawet o krok dalej. Żywi się ona larwami mrówek.
Główne źródło informacji dla tego postu: “How to read an insect” – książka autorstwa Rossa Pipera
You can find the English version of this post here.
Zdjęcia: Dorosły motyl: Ocrdu – Own work, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=72446728; Poczwarki: Tartally A, Koschuh A, Varga Z – The re-discovered Maculinea rebeli (Hirschke, 1904): Host ant usage, parasitoid and initial food plant around the type locality with taxonomical aspects (Lepidoptera, Lycaenidae) doi:10.3897/zookeys.406.7124, CC BY 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=33317752