Nie tylko ludzie czasami “słuchają” innych, nawet jeśli informacja społeczna jest sprzeczna z ich dotychczasową wiedzą.
Badania wykazały, że niektóre jaszczurki ruinowe (Podarcis siculus) kopiują decyzje innych osobników i udają się do źródeł pożywienia, o którym wiedzą z wcześniejszych doświadczeń, że są niedostępne. Osobniki, które były szybsze w uczeniu się przestrzennym, były bardziej podatne na wpływ innych.
Naukowcy zaoferowali jaszczurkom dwie platformy, z których każda zawierała małe przezroczyste naczynie z robakami. Jedno z naczyń było zamknięte, co oznaczało, że jaszczurki mogły widzieć i wąchać jedzenie, ale nie miały do niego dostępu. To naczynie znajdowało się zawsze po tej samej stronie (lewej dla niektórych jaszczurek i prawej dla innych) i było oznaczone kartką w określonym kolorze (pomarańczowym lub zielonym). Naczynie po drugiej stronie było otwarte i oznaczone innym kolorem. Gdy jaszczurki nauczyły się, gdzie mogą zdobyć pożywienie, zostały poddane próbie. Mogły obserwować innego osobnika, który nauczył się wcześniej, że przeciwległe naczynie (inna strona i kolor) zawiera pożywienie. Demonstrator poszedł więc tam i zjadł robaki (na potrzeby demonstracji badacze otworzyli naczynie). Następnie obserwator znowu miał do dyspozycji własne platformy z jedzeniem i mógł dokonać nowego wyboru.
Badacze chcieli wiedzieć, czy jaszczurka pójdzie do miejsca, o którym wiedziała z wcześniejszych doświadczeń, że zawiera dostępne jedzenie, czy też pójdzie za przykładem demonstratora i wybierze platformę, która z jej wcześniejszych doświadczeń nie zawierała dostępnego jedzenia?
Wiele jaszczurek poszło do naczynia wybranego przez innego osobnika. Zdążało się to nawet jeśli mogły doświadczyć kilku demonstracji, a po nich przekonać się ponownie, że strona wybrana przez demonstratora ciągle zawiera niedostępne dla nich jedzenie. Jednak były też jaszczurki, na które nie miała wpływu informacja społeczna i po prostu wybierały stronę, o której wiedziały, że ma otwarte naczynie.
Czyli jaszczurki różniły się podatnością na “fake news”, a naukowcy chcieli się dowiedzieć, który aspekt ich zdolności poznawczych może być z tym związany. Wcześniej przeprowadzili oni szereg różnych testów w celu oceny kontroli impulsów, zdolności rozwiązywania problemów, uczenia się przestrzennego i indywidualnego uczenia się asocjacji*. Większość z tych aspektów poznawczych nie była powiązana z predyspozycjami do kopiowania informacji społecznych, z wyjątkiem uczenia się przestrzennego. Osobniki, które szybciej nauczyły się lokalizacji kryjówki, były później bardziej skłonne do naśladowania innych.
Chociaż jaszczurki prowadzą samotniczy tryb życia i nie mają wielu interakcji społecznych, to wyraźnie mogą się uczyć na podstawie zachowań innych. Może to być korzystne podczas poszukiwania pożywienia, ponieważ obecność innych jaszczurek może być dobrym wskaźnikiem odpowiedniego miejsca do żerowania. Nie jest jeszcze jasne, dlaczego niektóre osobniki cenią informacje społeczne bardziej niż własne wcześniejsze doświadczenia. Być może szybko uczące się osobniki są po prostu w stanie lepiej zapamiętać lokalizację wybraną przez demonstratora niż jaszczurki uczące się wolniej. Ponadto eksperymenty na innych gatunkach sugerują, że szybko uczące się osobniki mają tendencję do wykorzystywania świeższych informacji. Wydaje się także, że przynajmniej niektóre gatunki jaszczurek polegają bardziej na wskazówkach przestrzennych niż kolorystycznych podczas uczenia się, gdzie znajduje się jedzenie. Mogłoby to wyjaśniać, dlaczego uczenie się przestrzenne, ale nie uczenie się asocjacji koloru z pożywieniem było powiązane z podatnością na wpływ społeczny u jaszczurek ruinowych. Z doświadczeń na innych zwierzętach wiadomo, że osobowość może wpływać na uczenie się. Na przykład, odważne osobniki mają tendencję do szybszego uczenia się, szybkiego wykorzystywania informacji społecznych, podejmowania ryzyka oraz większej eksploracji. Dlatego też różnice w osobowościach mogłyby potencjalnie wyjaśniać różnice międzyosobnicze u jaszczurek.
Niezależnie od powodu, dla którego niektóre zwierzęta podążają za przykładem innych zamiast polegać na własnej wiedzy, my też musimy uważać na „fake news”. A jeśli kiedykolwiek się na nie nabierzesz, pomyśl o jaszczurkach.
* Kontrola impulsów była oceniana na podstawie czasu, w jakim jaszczurki przestawały próbować atakować robaki bezpośrednio, przez przezroczystą ściankę naczynia, zamiast przejść nad ścianką. Im krótszy czas dotarcia do pożywienia, tym wyższa kontrola impulsów. Zdolności rozwiązywania problemów mierzono w dwóch testach: otwierania naczynia z jedzeniem i ucieczki z pudełka. W teście uczenia się przestrzennego jaszczurki musiały nauczyć się, która z dwóch kryjówek jest bezpieczna. Test uczenia asocjacyjnego był podobny do testów uczenia się społecznego, ale osobniki były same, a lokalizacja dostępnego pożywienia była zmienna. Tylko określony kolor był zawsze powiązany z dostępną robaków.
You can find the English verison of this post here.
Zdjęcie: Photo: Mariomassone – Own work, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=133408719