Tańczyć każdy może. Jeden lepiej, a drugi gorzej umie poruszać się w rytm muzyki. Ale aby móc zatańczyć salsę, walca czy cha-chę, potrzebujemy nie tylko praktyki, ale także instrukcji i przykładów od innych. I okazuje się, że pszczoły miodne również muszą obserwować bardziej doświadczone osobniki, aby poprawić swoje umiejętności taneczne.
Pszczoły oczywiście nie tańczą w rytm muzyki. Ich tak zwany taniec wywijany jest jednym z najlepiej znanych przykładów systemu komunikacji u zwierząt, czasami porównywanym do naszej mowy. Pszczoły używają różnych symboli (właściwości tańca), aby komunikować, gdzie można znaleźć pożywienie i jak dobre ono jest. Przez długi czas uważano, że zachowanie to jest instynktowne. Rzeczywiście częściowo tak jest, ale najnowsze badania pokazują, że młode pszczoły obserwują tańce bardziej doświadczonych pszczół, aby uczynić swój własny taniec bardziej precyzyjnym.
Taniec pszczół
Kiedy pszczoła miodna wraca do ula z żerowania, informuje inne robotnice o dobrym źródle pożywienia. Jednym ze sposobów na to jest tak zwany taniec wywijany. Pszczoła porusza się wielokrotnie po ścieżce w kształcie ósemki (patrz rysunek poniżej). Kiedy jest na linii prostej w środku ósemki, zaczyna poruszać na boki odwłokiem. Ta część tańca służy do przekazywania informacji innym.
Im dużej trwa taniec po prostej i im więcej ruchów odwłoka, tym większa odległość do pożywienia. Kierunek do źródła pożywienia jest określony przez kąt nachylenia prostej. W ulu pszczoły tańczą na pionowym plastrze, a kąt względem kierunku grawitacji odpowiada kątowi między źródłem pokarmu a położeniem słońca. Jakość pożywienia zależy od liczby powtórzeń tańca i szybkości, z jaką tancerka porusza się po łukach.
Gdy pszczoła tańczy, inne pszczoły nie widzą jej w ciemności ula, ale zbierają wszystkie informacje o źródle pożywienia, dotykając jej odwłoka czułkami.
Tylko pszczoły miodne używają tańca wywijanego, a ogólne znaczenie elementów tego tańca jest zawsze takie samo. Jednak zależność między odległością od źródła pożywienia a szybkością poruszania się na prostej różni się w zależności od gatunku.
Pszczoły uczą się tańczyć
Chociaż ogólnie rzecz biorąc, sam taniec wydaje się być instynktowny, pszczoły potrzebują czasu i przykładu doświadczonych członków kolonii, aby zwiększyć precyzję swoich ruchów, a tym samym przekazywanych informacji.
Młodsze pszczoły zaczynają obserwować taniec innych, zwykle bardziej doświadczonych robotnic, gdy mają około tygodnia, a swój pierwszy taniec wykonują kilka dni później. Ich pierwszy taniec jest prawie tak dokładny, jak taniec bardziej doświadczonych pszczół. Jednak inaczej jest w przypadku, gdy młodym pszczołom brakuje demonstratorek.
Naukowcy założyli kilka eksperymentalnych kolonii z jednodniowymi pszczołami, które nie miały szansy obserwować doświadczonych tancerzy przed ich pierwszym tańcem. Miało to silny wpływ na jakość ich występów.
Ich pierwszy taniec miał więcej błędów niż taniec młodych pszczół z normalnych uli, które mogły obserwować taniec innych. Pierwszy taniec eksperymentalnych pszczół był bardziej chaotyczny, jeśli chodzi o wskazanie kierunku i jakości pożywienia. Jednak wraz z upływem czasu i własnym doświadczeniem w tańcu i żerowaniu, błędy te znikały. Jednak zdolność kodowania odległości do źródła pożywienia była zakłócona nie tylko wtedy, gdy pszczoły były młode, ale przez cały okres trwania eksperymentu (20 dni). Czas trwania biegu po linii prostej i liczba ruchów odwłoka były większe mniej jednolite niż te wykonywane przez pszczoły z normalnych kolonii. Sugeruje to, że brak obecności doświadczonych pszczół na wczesnym etapie życia, zakłóca komunikację o odległości pożywienia na całe życie.
Pszczoły nie tylko uczą się od siebie nawzajem, gdzie znaleźć pożywienie, ale także muszą nauczyć się od innych precyzji w swoim tańcu. Kodowanie odległości wydaje się być najbardziej zakłócone brakiem przykładów starszych pszczół i jest również najbardziej zmienne między gatunkami. Pojawia się interesująca możliwość: może gdy brak innych do naśladowania, pszczoły rozwijają swój własny rodzinny kod, aby komunikować odległość?
You can find the English version of this post here.
Zdjęcia: Pszczoła – Barbara Felmeyer; Taniec wywijany: J. Tautz and M. Kleinhenz, Beegroup Würzburg. – Chittka L: Dances as Windows into Insect Perception. PLoS Biol 2/7/2004: e216. https://dx.doi.org/10.1371/journal.pbio.0020216, CC BY 2.5, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=1374858