Czy używasz rąk, gdy mówisz?
Ja zdecydowanie tak, ale nawet jeśli nie każdy to robi, to i tak wszyscy używamy gestów do komunikacji – robimy to, aby poprosić kogoś o podanie czegoś, machamy na pożegnanie, sygnalizujemy, że chcemy by ktoś podszedł bliżej, czy przepraszamy. Małe dzieci wyciągają ręce, gdy chcą, aby rodzic je podniósł. Używamy wielu gestów, aby porozumiewać się bez słów.
Okazuje się, że tę umiejętność posiadają także nasi bliscy krewi – małpy człekokształtne.
Afrykańskie gatunki (goryle, szympansy i bonobo) żyją w grupach, głównie na ziemi, i podobnie jak my, używają rąk do porozumiewania się w wielu sytuacjach. Natomiast azjatyckie małpy człekokształtne (orangutany) prowadzą odmienny tryb życia. Dużo czasu spędzają na drzewach i z zasady są samotnikami. Naturalnie spotykają się w okresie godowym, ale ich główne interakcje społeczne zachodzą między matkami i ich młodymi dziećmi.
Jednak pomimo tego, że orangutany mają ograniczony kontakt z innymi osobnikami swojego gatunku, potrafią się komunikować na różne sposoby: nie tylko wokalnie, czy poprzez mimikę twarzy, ale także za pomocą rąk i nóg. Niedawno badacze po raz pierwszy nagrali i opisali komunikację za pomocą gestów między dzikimi przedstawicielami tego gatunku: matkami i ich młodymi.
Zarówno matki, jak i młode używają wielu gestów, między innymi przywołania ręką (lub stopą), wyciągnięcia otwartej dłoni, machania rękami (lub nogami) czy tupania. Czasami gest zawiera w sobie dotyk – np. szturchnięcie, popchnięcie lub chwycenie części ciała drugiego osobnika.
Orangutany używają gestykulacji by przekazać komunikaty takie jak: “daj mi to”, “pozwól mi się na ciebie wspiąć”, “odsuń się”, “przestań” i wiele innych. Wiele gestów może mieć różne znaczenie w zależności od sytuacji, a różne cele mogą byś osiągnięte za pomocą wielorakich sygnałów.
Mimo że czasami jakiś osobnik musiał powtarzać gest, by uzyskać reakcję, zasadniczo matki i dzieci orangutanów bardzo dobrze i szybko odpowiadają na sygnały „rozmówcy”. Długi okres czasu, jaki dziecko spędza ze swoją matką, jest prawdopodobnie ważnym czynnikiem w rozwoju skutecznej komunikacji.
Orangutany częściej gestykulują, kiedy są blisko siebie (w odległości do jednego metra) i kiedy odbiorca patrzy na sygnalizującego. Jeśli ten pierwszy jest zajęty lub patrzy w innym kierunku, ale znajduje się wystarczająco blisko, zwierzęta dodatkowo używają dotyku, by przekazać komunikat.
Wydaje się, że niektóre gesty są specyficzne dla danego wieku. Zaobserwowano na przykład, że tylko matki popychały lub przywoływały młode ręką (lub nogą), ale tylko młode wyciągały otwartą dłoń, uderzały w ziemię lub tupały nogami.
Chociaż orangutany zazwyczaj gestykulowały rękami, to częściej niż inne małpy człekokształtne używały stóp, a niekiedy nawet obu par kończyn na raz. Może to wynikać z faktu, że zarówno ich nogi jak i stopy są dłuższe i bardziej zwinne – przystosowanie do poruszania się w koronach drzew.
Badacze doszli do wniosku, że komunikacja małp człekokształtnych przy użyciu gestów jest wyjątkowa w świecie zwierząt (jeśli nie liczyć języka ludzkiego), zarówno pod względem zakresu oraz elastyczności sygnałów, jak i ich znaczeń.
Niestety, wszystkie trzy gatunki orangutanów są krytycznie zagrożone, głównie z powodu utraty naturalnych siedlisk. Najczęstszą tego przyczyną jest przekształcanie lasów tropikalnych w plantacje oleju palmowego, który jest dodawany (także bez potrzeby) do wielu produktów w twoim supermarkecie.
Tutaj możesz znaleźć przykłady gestów używanych przez orangutany.
You can find the english verison of this post here.
Zdjęcie: e-smile from Pixaby.