Czy nietoperze matki uczą swoje dzieci nawigacji?

Rudawiec nilowy

Nie wiem jak ty, ale kiedy ktoś mnie gdzieś wiezie lub oprowadza po nowym mieście, zazwyczaj nie pamiętam trasy i nie potrafiłabym jej odtworzyć, chyba że przebędę ją kilka razy, zwracając na nią uwagę.

Młode nietoperze rudawce nilowe również potrzebują powtórzeń, aby nauczyć się nawigacji. Zapamiętują nową trasę, będąc noszonymi (do góry nogami!) przez swoje latające matki. Samice pomagają młodym, pokonując tę samą trasę wiele razy, podczas gdy młode mogą patrzeć na świat*.

Nauka krok po kroku

Jednak nawet z pomocą matki nauka nawigacji nie jest łatwa i u rudawców nilowych jest to proces czteroetapowy:

1. Stałe przywiązanie do matki. W ciągu pierwszych 1-3 tygodni życia młode zawsze podróżuje z matką, stale się jej trzymając.

2. Podrzucanie „na postoje”. Kiedy młode ma 3-10 tygodni, po zapadnięciu zmroku matka przenosi je na drzewo postojowe, które może znajdować się nawet kilka kilometrów od jaskini, w której nietoperze odpoczywają w ciągu dnia. Młode pozostaje na drzewie, podczas gdy matka odlatuje, by żerować. Często jednak wraca do swojego oseska i spędza z nim dużą część nocy, najprawdopodobniej po to, by je karmić i ogrzewać. Pod koniec nocy matka zabiera swoje młode z powrotem do jaskini.

Pod koniec tego etapu młode nietoperze potrafią już latać i mogą podróżować między pobliskimi, znanymi sobie drzewami, ale nadal są przenoszone z i do jaskini przez matkę.

Każda matka zwykle korzysta z tego samego drzewa lub drzew położonych stosunkowo blisko siebie, choć w miarę jak młode stają się cięższe, samice wybierają miejsca położone bliżej jaskini (w odległości do 1,5 km).

3. Niezależna nawigacja. Gdy młode ma 8-10 tygodni, matka opuszcza jaskinię bez niego, a ono leci do znanych miejsc „postoju” samodzielnie. Jednak na początku tego etapu matka nadal go monitoruje. Wraca do jaskini i jeśli młode nadal tam jest, może je przenieść na „drzewo postojowe”. A jeśli przed końcem nocy młode nie wróci do jaskini, matka szuka je i przynosi z powrotem.

Młode nietoperze lecąc do „drzew postojowych”, nie podążają za matką ani za innymi nietoperzami, jednak korzystają z tych samych tras, którymi były przenoszone wcześniej. Z tego wynika, że musiały nauczyć się trasy, będąc noszonymi do góry nogami przez swoje matki.

4. Eksploracja. Od 10 tygodnia życia nietoperze opuszczają samotnie jaskinię, wędrują do miejsc postojowych i stamtąd odkrywają nowe tereny. Podczas pierwszych nocy eksploracji regularnie wracają do „drzew postojowych”.

Nie jest łatwo bez mamy

Zupełnie inaczej wyglądały pierwsze loty, gdy młode rudawce nilowe z innej kolonii były wychowywane przez ludzi i nie miały matczynej pomocy. Ich pierwsze loty z miejsc dziennego odpoczynku były bardzo krótkie (do 100 m), a większość młodych leciała do tych samych drzew owocowych. Dodatkowo często nie wracały do kolonii przed wschodem słońca.

Z tego wynika, że matki zdecydowanie pomagają swoim młodym w nauce umiejętności takich jak samodzielna nawigacja do oddalonych drzew oraz samodzielny powrót do miejsc odpoczynku przed wschodem słońca.

Nie jest łatwo być mamą

Pomaganie swoim młodym wiąże się jednak z kosztami. Noszenie ich wymaga energii i obniża zwrotność (matki mogą nosić młode ważące nawet do 40% ich własnej wagi). Samice poświęcają również czas na przeniesienie dzieci do drzew postojowych i ich odwiedzanie, zmniejszając własne możliwości żerowania. Pozostawienie młodych w tym samym miejscu jednak nie tylko pomaga im nauczyć się trasy, ale także ułatwia matce ponowne ich odnalezienie, nawet jeśli dotarły tam samodzielnie.


Powyższe obserwacje silnie sugerują, że rudawce nilowe wiele inwestują, aby pomóc swoim młodym w nabyciu umiejętności nawigacji, a tym samym niezależności. Jest to zatem jeden z niewielu znanych (jak dotąd) przykładów nauczania innych u zwierząt.


* Rudawce nilowe orientują się w terenie głównie za pomocą wzroku, a echolokacji używają tylko na bardzo krótkie odległości, mimo że latają w nocy. Na terenach zamieszkanych przez ludzi wydają się używać sztucznych świateł jako punktów odniesienia.


You can find the English version of this post here.


Zdjęcie: אורן פלס Oren PelesDerivative work: User:MathKnight – File:PikiWiki Israel 11327 Wildlife and Plants of Israel.JPG by אורן פלס, CC BY 2.5, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=27775788

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *