Italochrysa italica niosąca kawałki drewna
O trzmielach toczących piłki by otrzymać nagrodę lub po prostu dla zabawy pisałam już wcześniej. Takie zachowania pokazują, że w warunkach laboratoryjnych owady mogą nauczyć się korzystać z przedmiotów stworzonych przez człowieka. Ale co wiemy o tym, jak owady korzystają z obiektów w przyrodzie?
Oprócz tego, że niektóre owady wykorzystują materiały ze swojego otoczenia do budowy gniazd (na przykład mrowisk), różne gatunki wykorzystują drobny obiekty również w bardziej aktywny sposób. Można by nawet powiedzieć, że używają ich jak narzędzi. Oto kilka przykładów.
Przynęty
Larwy pluskwiaków z rodziny zajadkowatych wykorzystują zwłoki termitów, które wcześniej złowiły jako przynętę. Delikatnie potrząsają nimi przed głową, aby przyciągnąć kolejną ofiarę.
Kamuflaż i tarcze
Te same owady pokrywają się okruchami gliny w celach ochronnych. Także larwy wielu innych owadów w podobny sposób wykorzystują obiekty ze swojego otoczenia, takie jak pancerze innych bezkręgowców, muszle ślimaków, liście, kawałki drewna czy piasek (patrz zdjęcie powyżej). Chroni to larwy przed naturalnymi drapieżnikami i zapewnia kamuflaż. Niektóre larwy chrząszczy zbierają nawet odchody i noszą je na plecach jak tarczę. Zwykle osobniki określonego gatunku są wybredne pod względem rodzaju materiałów, których używają.
Gąbki do transportu żywności
Niektóre gatunki mrówek wrzucają różne materiały (np. grudki ziemi) do płynnego pożywienia, a następnie zabierają je do gniazda. Mając do dyspozycji wiele materiałów, nawet tych wytworzonych przez człowieka, takich jak gąbki i sztuczna pianka, owady wybierały obiekty, które najlepiej nadawały się do zbierania pożywienia, zgodnie z właściwościami fizycznymi materiałów oraz specyfiką środowiska. Niektóre mrówki potrafią nawet modyfikować obiektów, aby zwiększyć ich użyteczność.
Barykady
Inne gatunki mrówek umieszczają małe kamienie i inne obiekty przed wejściami do mrowisk gatunków z którymi konkurują. W ten sposób utrudniają im dostę do pożywienia.
Chodniki
Jeśli powierzchnia, przez którą chcą przejść mrówki ogniste, jest lepka lub została wcześniej spryskana pestycydami lub repelentami, owady pokrywają ją cząstkami gleby lub innymi drobnymi obiektami, aby bezpiecznie przez nią przejść.
Prezenty
W trakcie zalotów samce niektórych gatunków owadów wręczają swojej wybrance w prezencie kamienie, małe gałęzie lub inne drobne obiekty. Niektóre wujkowate (owady spokrewnionych z muchami) robią nawet własne balony jako prezenty. Samce wytwarzają jedwabiste nici, z których tkają kulisty woreczek wokół maleńkiej ofiary. Taki balon świeci w słońcu i zachęca samice do kopulacji oraz odwraca ich uwagę od zjedzenia samca.
To tylko kilka przykładów* wykorzystania drobnych obiektów przez owady, i z pewnością jest ich jeszcze wiele do odkrycia. Niektóre z tych zachowań mają silne podłoże genetyczne, ale inne są znacznie bardziej elastyczne i owady mogą się ich nauczyć same lub od innych osobników.
Istnieją również różnice indywidualne w obrębie gatunku, jeśli chodzi o korzystanie z obiektów. Na przykład u niektórych mrówek robotnice, które są odważniejsze lub wykazują wysoki poziom aktywności w trakcie eksploracji i żerowania, chętniej korzystają z dostępnych materiałów.
Ponieważ owady stanowią największą grupę zwierząt, jestem pewna, że w przyszłości odkryjemy znacznie więcej zastosowań przez nie różnych obiektów i być może owady pozwolą nam lepiej zrozumieć co wpływa na używanie obiektów, czy nawet narzędzi, przez zwierzęta.
* Przykłady z artykułu “Object use in insects”, Wen et al.
You can find the English version of this post here.
Zdjęcie Italochrysa italica z artykułu “Debris-Carrying in Larval Chrysopidae: Unraveling Its Evolutionary History”, Tauber et al.