Chyba każdy w Polsce zna sikorki bogatki. Łatwo zobaczyć je w zimie, bo często przylatują do karmników w naszych ogrodach czy na balkonach. Zwykle pojawiają się parami lub w małych grupach.
Ptaki te są innowacyjne, ale potrafią też uczyć się jeden od drugiego. W populacjach (grupach zwierząt żyjących na tym samym terenie) ptaki te wykazują tendencję, by zachowywać się tak jak większość osobników. Są zatem konformistami.
Przynajmniej jeśli chodzi o otwieranie pudełek-puzzli.
Parę lat temu naukowcy w Anglii nauczyli kilka złapanych w różnych regionach ptaków otwierania pudełek, w których znajdowało się jedzenie (smakowite robaki), przez przesuwanie drzwiczek w jedną albo w drugą stronę (każdy ptak nauczył się tylko jednego sposobu)*.
Po czterech dniach ptaki zostały wypuszczone na wolność, a w okolicy rozstawiono pudełka z jedzeniem. Każde pudełko można było otworzyć na dwa sposoby, przesuwając drzwiczki, w lewo albo w prawo, przy czym oba sposoby dawały taką samą nagrodę (czyli robaka).
Po 20 dniach większość ptaków w populacji potrafiła otworzyć pudełka. I wydaje się, że nauczyły się tego z obserwacji wytrenowanych (a potem i innych) ptaków, ponieważ w populacjach, w których nie było wytrenowanych osobników, niewielkiej liczbie ptaków udało się dostać do robaków.
Co jest interesujące, to to, że na każdym terenie większość ptaków otwierała drzwiczki w tą samą stronę – tą, w którą nauczył się tego trenowany ptak, mimo że otwieranie w drugą stronę było tak samo trudne i dawało taką samą nagrodę. Jest to zatem przykład wiernego uczenia się od innych.
Ale inny fakt fascynuje mnie jeszcze bardziej! W każdej populacji były też ptaki, które używały obu sposobów otwierania pudełka (najpewniej nauczyły się innego sposobu indywidualnie, metodą prób i błędów). Jednak nawet one wolały używać metody, która była bardziej popularna na danym terenie. Niektóre z nich nawet zupełnie przestawiły się na bardziej pospolitą metodę, ale żaden ptak nie przestawił się na tą rzadszą.
Gdy ptaki imigrowały z terenów z inną tradycją, większość z nich zmieniała swoje zachowanie, tak by nie wyróżniać się od miejscowych (czytelnicy, którzy sami są imigrantami na pewno potrafią to zrozumieć). Okazało się też, że w następnym roku lokalne tradycje były jeszcze silniejsze – jeszcze mniej sikorek zechowaywała się inaczej niż inni.
A to wszystko (razem z nowoczesną analizą sieci społecznych) pokazuje, że nie tylko ludzie mogą mieć tradycje (przekazywane społecznie, typowe dla grup, i często arbitralne, zachowania) i być konformistami.
Choć tak jak u ludzi, były też nieliczne osobniki, które nie poddały się normom społecznym i uparcie przesuwały drzwi przeciwnie do tradycji.
—
* Jak nauczyć ptaka otwierania pudełka-puzzla tylko w jeden sposób? Wystarczy zablokować możliwość przesuwania się drzwiczek w drugą stronę. Cała procedura nauki jest dość prosta (możesz wykorzystać, jeśli masz własnego pupila, ale proszę nie łap dzikich ptaków!). Na początku daj zwierzakowi dostęp do otwartego pudełka, z którego może brać robaki. Z czasem zamykaj pudełko coraz bardziej, tak jednak by zwierzę mogło za każdym razem samo je otworzyć. Ostatecznie nauczą się otwierać zupełnie zamknięte pudełko (sikorki nauczyły sie tego w ciągu 4 dni).
Zdjęcie sikorki bogatki – Petr Ganaj from Pexels.com
English version of this post can be found here.